Ας γνωριστούμε καλύτερα: Μαρία Κυριαζή

Από την Αθήνα έως την Οξφόρδη, μια ιστορία περιέργειας και αφοσίωσης ξεδιπλώνεται στον χώρο της έρευνας για τη γήρανση.

Η Μαρία μεγάλωσε σε μία μικρή πόλη κοντά στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Λύκειο το 2018. Το 2022, ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές της σπουδές με εξειδίκευση στη Βιοϊατρική Γενετική στο Πανεπιστήμιο του Newcastle, στο Ηνωμένο Βασίλειο, λαμβάνοντας τον υψηλότερο τελικό βαθμό του τμήματος. Εν συνεχεία, ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές της σπουδές με θέμα τη Γήρανση, διεκπεραιώνοντας μέρος του μεταπτυχιακού της στο Πανεπιστήμιο του Newcastle και την έρευνα της διατριβής της στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, γεφυρώνοντας την πρώτη συνεργασία αυτού του είδους μεταξύ των δύο πανεπιστημίων.

Έκτοτε, διεξάγει έρευνα ως υποψήφια διδάκτωρ στο τμήμα Μοριακής και Κυτταρικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, με πλήρη υποτροφία του Ιδρύματος Α. Ωνάση και του Κολεγίου Oriel της Οξφόρδης. Είναι η τρίτη υπότροφος της υποτροφίας Mellon Longevity Graduate Scholarship, που στοχεύει να ενισχύσει τις επιστημονικές έρευνες στη γήρανση, με σκοπό τη μείωση της νοσηρότητας και της αδυναμίας που σχετίζεται με την αυξημένη ηλικία.

Η έρευνά της επικεντρώνεται στη διερεύνηση βιολογικών μηχανισμών που τροποποιούνται με το πέρας του χρόνου και δημιουργούν βλάβες στα κύτταρα, με απώτερο στόχο την εξάλειψη των ασθενειών που εμφανίζονται με την προχωρημένη χρονολογική ηλικία.

Πώς εμπνεύστηκες να σπουδάσεις Βιοϊατρική Γενετική και να εξειδικευτείς στις Μυοσκελετικές επιστήμες και την βιολογία της γήρανσης κατά τη διάρκεια των σπουδών σου; Ήταν κάτι που σε ενδιέφερε πάντα ή αναπτύχθηκε αργότερα στις σπουδές σου;

Από μικρή ηλικία, ήθελα να καταλάβω γιατί αναπτύσσουμε ασθένειες, και κυρίως, πώς μπορούμε να τις εξαλείψουμε. Η έμφυτη αυτή περιέργεια με ώθησε, μέσω των προπτυχιακών μου σπουδών, να εξερευνήσω και να κατανοήσω την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης οντότητας, εξελίσσοντας σταδιακά το ενδιαφέρον μου προς την ανακάλυψη και την έρευνα. 

Η επιλογή, ωστόσο, των προπτυχιακών μου σπουδών δεν προέκυψε εξίσου άμεσα. Όταν κλήθηκα να αποφασίσω την επαγγελματική μου κατεύθυνση, στο πλαίσιο της ανώτερης εκπαίδευσης, βρέθηκα αντιμέτωπη με έντονη προσωπική αβεβαιότητα, καθώς η σταδιοδρομία ως ιατρός φαινόταν τότε ως η μόνη αυτονόητη επιλογή. Παρόλη την μελέτη και αναζήτηση για τη διεκπεραίωση σπουδών στο εξωτερικό, ο δρόμος αυτός μου ήταν άγνωστος, και επομένως, γνωρίζοντας πως κανείς από τον άμεσο περίγυρό μου δεν είχε πραγματοποιήσει αντίστοιχο βήμα, ένιωθα πως άνοιγα έναν καινούργιο κόσμο. Με την τεράστια υποστήριξη της οικογένειάς μου, ξεκίνησα το ταξίδι προς το άγνωστο. 

Στο πλαίσιο αυτό ανακάλυψα την Γενετική· έναν σχετικά πρωτάκουστο για εμένα κλάδο, στα 18 μου χρόνια. Η Γενετική είναι η επιστήμη που εξετάζει πως το γενετικό υλικό διαμορφώνει τα χαρακτηριστικά μας, με βάση το κληρονομικό μας υπόβαθρο, και τις περιβαλλοντικές μας αλληλεπιδράσεις. Στα δικά μου μάτια, επρόκειτο για έναν πρωτοποριακό τομέα με τεράστιες προοπτικές· έναν τομέα που με ενέπνευσε να εμβαθύνω και, τελικά, να τον ακολουθήσω. Η αναζήτηση αυτή με οδήγησε στο Πανεπιστήμιο του Newcastle, το μοναδικό τότε πανεπιστήμιο του Ηνωμένου Βασίλειου που προσέφερε πτυχίο σπουδών στη Βιοϊατρική Γενετική, εξερευνώντας την πολυπλοκότητα του ανθρώπινου γονιδιώματος και συνδέοντας αυτή τη γνώση, μοναδικά, με τις ανθρώπινες ασθένειες. 

Κατά την διάρκεια των σπουδών μου, διαπίστωσα ότι ένας κοινός παράγοντας κινδύνου αναδεικνυόταν σε όλες τις ασθένειες: η προχωρημένη ηλικία. Παρά τη γενικευμένη αποδοχή της σημασίας του, η διερεύνηση των αιτίων και των μηχανισμών που το εξηγούν παρέμενε ελλιπής. Αυτό το κενό γνώσης, σε συνδυασμό με την ανάγκη βελτίωσης της ποιότητας ζωής των ανθρώπων τρίτης ηλικίας, αποτέλεσε το κίνητρο για να στραφώ στον κλάδο της γήρανσης.

Η απόφαση να συνεχίσω σε μεταπτυχιακές και αργότερα σε διδακτορικές σπουδές προέκυψε φυσικά. Ολοκλήρωσα το μεταπτυχιακό μου στη βιολογία της γήρανσης, και έκτοτε, διεξάγω διδακτορικές σπουδές μελετώντας το υπόβαθρο των βιολογικών μηχανισμών που τροποποιούνται με την πάροδο της ηλικίας στο μυοσκελετικό σύστημα και οδηγούν σε παθήσεις, όπως η οστεοαρθρίτιδα.

Έτσι, ενώ για πολλά χρόνια η επαγγελματική πορεία του ιατρού φαινόταν μονόδρομος, η έρευνα στις βιοεπιστήμες μου φανέρωσε πως μπορούμε να συμβάλλουμε στην βελτίωση της ανθρώπινης ζωής δουλεύοντας στο παρασκήνιο - απλά με μια πιπέτα.

Τι σε οδήγησε να συνεχίσεις στην ακαδημία και να ακολουθήσεις τις διδακτορικές σπουδές; 

Η αγάπη για έρευνα και η έμφυτη περιέργεια που μου προκλήθηκε μετά το πέρας των προπτυχιακών μου σπουδών, αποτέλεσαν τον βασικό λόγο που με ώθησε να εντρυφήσω περαιτέρω στο αντικείμενο σπουδών μου και να ασχοληθώ ενεργά με το ερευνητικό κομμάτι των επιστημών. Τα τελευταία χρόνια είχα την τύχη και την τιμή να γνωρίσω σπουδαίους ανθρώπους – καθηγητές, ερευνητές, συνεργάτες και επόπτες – που λειτούργησαν ως μέντορες, καλλιεργώντας ακόμη περισσότερο το ενδιαφέρον και την αφοσίωσή μου στην επιστημονική έρευνα.

Έχοντας εργαστεί σε διαφορετικά ερευνητικά ινστιτούτα την τελευταία εξαετία, είχα την ευκαιρία να ασχοληθώ σε βάθος με ασθένειες που προκύπτουν λόγω αυξημένης ηλικίας ή/και βλάβης του ανοσοποιητικού συστήματος καθώς και γενετικές ασθένειες. Κάθε νέο ερευνητικό περιβάλλον αποτέλεσε για εμένα μια ξεχωριστή εμπειρία μάθησης.

Κάθε επιστημονική τριβή μου έδειχνε πως ακόμα και αν πιστεύουμε πως ξέρουμε κάτι, ή πως έχουμε καταφέρει να εξηγήσουμε κάτι, πάντα αποκαλύπτεται κάτι νέο προς διερεύνηση. Πάντα η βιολογία φροντίζει να μας δείξει πόσα λίγα γνωρίζουμε. Και αυτό είναι το μοναδικό του κλάδου μας. Πιστεύουμε ότι μπορούμε να εξηγήσουμε την βιολογία, ή τουλάχιστον προσπαθούμε, ωστόσο, διαβάζοντας, μελετώντας και ερευνώντας παραπάνω, μας φανερώνονται διαρκώς τα όρια της γνώσης μας – τα πόσα λίγα μπορούμε να εξηγήσουμε και τα πόσα περισσότερα μπορούμε να ερευνήσουμε και να υπερβούμε. Στο φαινομενικά ατελές και ανολοκλήρωτο της επιστημονικής έρευνας έγκειται και η ομορφιά της· στο προνόμιο της συνεχούς μάθησης και της διεύρυνσης των ορίων της κατανόησης.

Η ακαδημαϊκή κοινότητα αποτελεί κατεξοχήν τον χώρο όπου η διαδικασία αυτή ευδοκιμεί. Εκεί όπου οι ιδέες συναντώνται, συντίθενται, υλοποιούνται και τελικά μετατρέπονται σε πράξη. Για εμένα, η ακαδημαϊκή πορεία είναι το μέσο που μου επιτρέπει να αναζητήσω απαντήσεις σε ερωτήματα που δεν έχουν εύκολη λύση, και να συμβάλω με τον δικό μου μοναδικό τρόπο στην βελτίωση της ανθρώπινης ζωής. Έτσι λοιπόν με την έρευνα μου καταφέρνω να συνδυάσω την περιέργεια με τον σκοπό, και με τις διδακτορικές μου σπουδές επιδιώκω να φτάσω την γνώση στα όρια της, και αν είμαι αρκετά τυχερή και επιτυχής στο να τα καταφέρω, έστω και ελάχιστα, να επεκτείνω τα όρια της.

Ποιος είναι ο τρέχων ρόλος σου; Ποιες είναι οι κύριες αρμοδιότητές σου και πώς μοιάζει η καθημερινότητά σου;

Ο ρόλος μου σαν υποψήφια διδάκτωρ είναι αποκλειστικά ερευνητικός. Η έρευνά μου επικεντρώνεται στη μελέτη της οστεοαρθρίτιδας, μιας εκφυλιστικής πάθησης των αρθρώσεων που στερείται αποτελεσματικής θεραπείας και επηρεάζει χιλιάδες ηλικιωμένους κάθε χρόνο. Το διδακτορικό μου εστιάζει στην χαρτογράφηση των κυτταρικών μηχανισμών που μεταβάλλονται με την αυξημένη ηλικία, οδηγώντας στην καταστροφή του χόνδρου και, τελικά, στην εκδήλωση της νόσου. 

Για να μελετήσω το εύρος της επιστημονικής ερώτησης που έχω θέσει, σχεδιάζω την καθημερινότητα μου γύρω από πειράματα, με στόχο να αξιολογήσω εάν τα δεδομένα επιβεβαιώνουν ή απορρίπτουν τις αρχικές μας προβλέψεις. 

Σαν διδάκτορας, έχω την δυνατότητα να χτίσω την καθημερινότητά μου, οπότε υπάρχει μια σχετική ευελιξία, δεδομένου ότι ηγούμαι την πορεία της έρευνάς μου. Παράλληλα, συνεργάζομαι στενά με τα υπόλοιπα μέλη της επιστημονικής μου ομάδας αλλά και με την ευρύτερη ερευνητική κοινότητα του Ινστιτούτου όπου εργάζομαι, ούτως ώστε να συμβάλλουμε συλλογικά στην ολοκλήρωση οποιασδήποτε τρέχουσας μελέτης. 

Ποιες δεξιότητες απέκτησες κατά τη διάρκεια της ακαδημαϊκής σου πορείας που ήταν απαραίτητες για τη μετάβαση στον τρέχοντα ρόλο σου;

Η αντιμετώπιση της αποτυχίας ήταν μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις αλλά και σημαντικότερες δεξιότητες που απέκτησα κατά την ακαδημαϊκή μου πορεία. Η πειραματική έρευνα συνοδεύεται αναπόφευκτα από αποτυχημένα πειράματα και ανεπιτυχείς προσπάθειες, πριν καρποφορήσει και οδηγήσει σε ένα ελπιδοφόρο αποτέλεσμα. Μέσα από αυτή την διαδικασία έμαθα να αντιμετωπίζω την αποτυχία, με κριτική σκέψη, ανθεκτικότητα και επιμονή. Παρόλο που συχνά η εμπειρία αυτή είναι απαιτητική, ακόμη και μέχρι σήμερα, τελικά σου διδάσκει πως η πρόοδος και η εξέλιξη έρχεται μετά από αρκετή προσπάθεια, και εν τέλει αν θες, η επιτυχία που έρχεται μέσα από πολλαπλές αποτυχίες έχει μια άλλη, πιο ιδιαίτερη σημασία. 

Έμαθα επίσης να μοιράζομαι την εμπειρία μου και να συζητάω τις ανησυχίες μου, κάτι το οποίο, προς έκπληξή μου, μου έδειξε πως πολύ συχνά οι εμπειρίες και οι ανησυχίες αυτές είναι κοινές. Η υπενθύμιση αυτή με βοήθησε να αντιμετωπίσω την οποιαδήποτε δυσκολία με περισσότερη ψυχραιμία και λιγότερο φόβο, ιδίως βλέποντας ανθρώπους που εν τέλει τα κατάφεραν και χρησιμοποιώντας την εμπειρία τους σαν πρότυπο. 

Η κυριότερη, ωστόσο, δεξιότητα που θεωρώ ότι απέκτησα κατά την διάρκεια της πορείας μου είναι η ικανότητα να σκέφτομαι “έξω από το κουτί”. Πάντοτε επιδίωκα να αδράξω την οποιαδήποτε ευκαιρία που μου παρουσιαζόταν, με αξιοπρέπεια και σεβασμό, προκειμένου να καταφέρω τον στόχο μου. Υπήρξαν, όμως, αρκετές φορές όπου η ευκαιρία δεν υπήρχε. Έτσι, αυτό που καλλιέργησα ήταν πως να προσεγγίζω τον στόχο δημιουργώντας εγώ η ίδια την ευκαιρία που χρειαζόταν. Ήταν κάτι το οποίο με βοήθησε να αναπτύξω αρκετό δυναμισμό, αποφασιστικότατά, και αν μου επιτρέπεται, θράσος, στοιχεία τα οποία στην πορεία με βοήθησαν να ελιχθώ σε οποιοδήποτε περιβάλλον βρισκόμουν.

Πώς φαντάζεσαι τον εαυτό σου τα επόμενα χρόνια; Ποιο είναι το ιδανικό σου πλάνο επαγγελματικής εξέλιξης;

Τα επόμενα χρόνια οραματίζομαι τον εαυτό μου να συνεχίζει να δραστηριοποιείται στον τομέα της υγείας, συνδράμοντας σε ερευνητικά προγράμματα που στοχεύουν στην εξάλειψη ασθενειών, με στόχο την βελτίωση της ποιότητας ζωής. Παρόλο που δεν μπορώ να προβλέψω με ακρίβεια που θα βρίσκομαι επαγγελματικά, γνωρίζω με βεβαιότητα ότι οπουδήποτε και αν με οδηγήσει η πορεία μου, το κύριο κίνητρο μου θα παραμείνει πάντα η αγνή πρόθεση για την παροχή βοήθειας και προσφοράς προς τον άνθρωπο, με σκοπό την δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου. Αυτοί ήταν άλλωστε και οι αρχικοί λόγοι που με ώθησαν να ακολουθήσω αυτή την πορεία και κατεύθυνση ζωής και καριέρας.

Παράλληλα, έχοντας κάνει τα πρώτα μου βήματα στον τομέα της εκπαίδευσης και της διδασκαλίας, η προώθηση της γνώσης είναι μια εξίσου πιθανή επαγγελματική εξέλιξη που μπορώ να με οραματιστώ. Έχοντας υπάρξει, και συνεχίζοντας να υπάρχω σε ένα ορισμένο πλαίσιο, στην θέση του μαθητή, αντιλαμβάνομαι την διδασκαλία ως ένα πολύ ισχυρό μέσο καθοδήγησης, έμπνευσης, και ανάπτυξης μαθητών εφοδιασμένων με κριτική σκέψη. Θεωρώ καθοριστικής σημασίας να παρέχουμε στις επόμενες γενιές τα εφόδια και την κινητήριο δύναμη να ανακαλύψουν τα ταλέντα τους, να διαπρέψουν σε ό,τι τους κάνει ευτυχισμένους, αλλά και να σκέφτομαι, να ρωτούν, να αμφισβητούν και να κρίνουν.

Όσον αφορά το ιδανικό πλάνο επαγγελματικής εξέλιξης, θα ήθελα στο εύρος του χρόνου να δημιουργήσω κάτι δικό μου, κάτι που θα επιφέρει την δική μου σφραγίδα. Δεν γνωρίζω ακόμη τη μορφή που θα πάρει, αλλά γνωρίζω πως θα βασιστεί στην γνώση, την δημιουργικότητα και την προσήλωση μου στην μάθηση και την επιστήμη. Το να χτίσω κάτι από το μηδέν και να το δω να εξελίσσεται αποτελεί για μένα την πιο συναρπαστική προοπτική για το μέλλον.

Πώς συμβάλλει η εθελοντική σου εργασία στο Greek Women In Stem στην προσωπική και επαγγελματική σου ανάπτυξη;

Για εμένα, η συμμετοχή στο Greek Women In STEM ήρθε την καταλληλότερη στιγμή της πορείας μου. Δραστηριοποιούμαι στο κομμάτι των εξωτερικών σχέσεων της ομάδας, αναλαμβάνοντας την προώθηση και επικοινωνία των δραστηριοτήτων μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και την μεγιστοποίηση της ορατότητας του οργανισμού. 

Μέσω της εμπειρίας αυτής, μου έχει δοθεί η ευκαιρία να συμβάλλω στην ενίσχυση της ορατότητας και της υποστήριξης γυναικών στον χώρο της επιστήμης και της τεχνολογίας. Παράλληλα, έχω την ευκαιρία να συνεργάζομαι με ταλαντούχες γυναίκες, πρότυπα από διαφορετικά υπόβαθρα, γεγονός που με εμπνέει διαρκώς να συμβάλλω ενεργά στην ενδυνάμωση της επόμενης γενιάς γυναικών στον χώρο της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Το Greek Women In STEM, και κυρίως, όλες οι γυναίκες πίσω από αυτό, μου έχουν δείξει την σημασία της συλλογικότητας, της καθοδήγησης, και της έμπνευσης· εμπειρία που αποτελεί ανεκτίμητης αξίας, τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο.

Μπορείς να έρθεις σε επαφή με τη Μαρία, μέσω LinkedIn ή του προφίλ της στο GWiS.