Μια νέα μέντορας ρωτάει - μια έμπειρη μέντορας απαντάει 

Κατά τη διάρκεια αυτού του μήνα, εστιάσαμε στη συζήτηση για την απλότητα της καθοδήγησης, το πόσο εύκολο είναι να αναζητήσεις μέντορα και πώς το Greek Women in STEM κάνει τη συμβουλευτική προσιτή σε όσες και όσους το χρειάζονται. Ωστόσο, σπάνια μιλάμε για την καθοδήγηση που μπορεί να χρειάζονται και να λαμβάνουν οι ίδιοι οι μέντορες. Είναι εύκολο να αμελήσουμε ότι είναι και εκείνες/οι επίσης έργα σε εξέλιξη και μπορεί να χρειάζονται έμπνευση, κίνητρο και συμβουλές. Έτσι, θεωρούμε ότι αρμόζει να κλείσουμε αυτόν το θεματικό μήνα για τη συμβουλευτική με κάτι για όλες και όλους τους μέντορες εκεί έξω.

Τι θα ήθελαν να γνωρίζουν οι νέες/οι μέντορες.

Το να είσαι νέα/ος μέντορας μπορεί να είναι τρομακτικό. Τώρα έχεις μια νέα ευθύνη. Είναι ωραίο να δίνεις πίσω και να μοιράζεσαι την εμπειρία σου, αλλά μερικές φορές ακόμη και οι μέντορες μπορεί να αισθάνονται χαμένοι. Έτσι, προσέγγισα τη Μαρία Βλαστάρα, η οποία είναι φρέσκια μέντορας, και της ζήτησα να μού πει τι ερωτήσεις ή ακόμα και ανησυχίες μπορεί να έχει μια νέα μέντορας όπως η ίδια. Η Μαρία είναι διδακτορική ερευνήτρια του τμήματος Πυρηνικής Ιατρικής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Radboud, στο Ναιμέχεν της Ολλανδίας, απόφοιτος του τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Κρήτης και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος από το τμήμα της Φαρμακευτικής με ειδίκευση στη Ραδιοφαρμακευτική Χημεία, του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η διδακτορική διατριβή της επικεντρώνεται στη βελτίωση τεχνικών για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού, μέσω της χρήσης ραδιοεπισημασμένων αντισωμάτων και “κλικ χημείας” (click chemistry). Ως νέα μέντορας, έχοντας αστείρευτη όρεξη να περάσει τις γνώσεις της και σε άλλα άτομα, θέλει να μάθει πώς να υποστηρίξει καλύτερα τα άτομα που καλείται να συμβουλέψει, πώς να διατηρήσει τις ισορροπίες και αναζητά μερικά tips για να γίνει μια καλή μέντορας η ίδια. 

Έτσι λοιπόν, τι καλύτερο από το να ζητήσει συμβουλές από μία άλλη πιο έμπειρη μέντορα;

Μια τέτοια περίπτωση είναι η Νίκη Σόρογκα, διπλωματούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Υπολογιστών με μεταπτυχιακό δίπλωμα στη Φυσική και Τεχνολογία Υλικών και Υποψήφια Διδάκτωρ του Τμήματος Φυσικής, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (AUTh). Η Νίκη διαθέτει περισσότερα από δεκαπέντε χρόνια εμπειρίας σε διάφορους τομείς, εργαζόμενη στο δημόσιο/ιδιωτικό τομέα αλλά και σε νεοφυείς επιχειρήσεις. Έξω από τους ακαδημαϊκούς κύκλους, είναι μια παθιασμένη project manager/βοηθός παραγωγής έργων – προσφάτως στη Βιομηχανία του Πολιτισμού και της Δημιουργικότητας και διευθύνει με περηφάνια το βραβευμένο μουσικό blog  της με μια διαπολιτισμική ομάδα. Με την ενέργεια και τη δημιουργικότητά της, η Νίκη καθοδηγεί με επιτυχία πολλά άτομα στο πρόγραμμα mentoring του Greek Women in STEM. Όταν επικοινώνησα μαζί της για τις ερωτήσεις της Μαρίας, μοιράστηκε με χαρά την εμπειρία της μαζί μας και έδωσε τις συμβουλές της στην Μαρία. Με απλά λόγια, μια μέντορας καθοδηγεί μια άλλη μέντορα.

Μέντορας ρωτάει, μέντορας απαντάει: Η Μαρία παίρνει τη σκυτάλη και απευθύνει στην Νίκη όλες τις ερωτήσεις μιας νέας μέντορα, που ίσως να μην ξέρει πού να απευθυνθεί.

Πώς ​διαχειριζόμαστε συμβουλευομένες/ους που βρίσκονται σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση λόγω αυξημένης πίεσης ενός μεταπτυχιακού/διδακτορικού διπλώματος;

Η ψυχική και η σωματική υγεία είναι αλληλένδετες! Η ακαδημαϊκή κουλτούρα δίνει έμφαση στην απόδοση και την παραγωγικότητα χρησιμοποιώντας την ικανότητα χειρισμού του άγχους ως δείκτη επιτυχίας. Η «ανοιχτή επικοινωνία» και η διαφάνεια σε αυτή την περίπτωση είναι το διαχειριστικό κλειδί. Σπέρνουμε αμέσως τον σπόρο της εμπιστοσύνης με μια προσωπική συζήτηση και επικεντρωνόμαστε στους συγκεκριμένους στρεσογόνους παράγοντες (προσωπικοί, επαγγελματικοί) με σαφή διάλογο και ανοιχτή καρδιά. Οριοθετούμε αρχικά μικρούς και προσεγγίσιμους στόχους χρησιμοποιώντας τη μέθοδο SMART και την ανάλυση SWOT. Στην περίπτωση που η/ο συμβουλευόμενη/ος αντιμετωπίζει κάποια συμπεριφορά αναβλητικότητας ή το «σύνδρομο του απατεώνα» (imposter syndrome), προσπαθούμε να μειώσουμε ή να εξαλείψουμε τις συμπεριφορές αυτές με πιο επικεντρωμένη συμβουλευτική. Να είμαστε διαθέσιμοι, υποστηρικτικοί και να ακούμε με ενσυναίσθηση, και φυσικά να γιορτάζουμε την κάθε επιτυχία με π.χ. ένα cupcake day online (το διασκεδάζουμε)! 

Παρέχετε όσα εργαλεία παραγωγικότητας γνωρίζετε, σε μια μορφή «καθοδηγούμενης ανακάλυψης». Ενθαρρύνετε τις συμβουλευόμενες/ους να προστατεύσουν τον προσωπικό τους χρόνο και βοηθήστε τους να ανακαλύψουν νέα χόμπι για «αποσυμπίεση». Υπενθυμίστε τους ότι οι σπουδές δεν θα διαρκέσουν για πάντα και βεβαιωθείτε ότι κάνουν «check in» με το σύστημα υποστήριξης τους (φίλοι και οικογένεια). Ίσως τις εισάγετε σε ρουτίνες ενσυνειδητότητας (ή ε apps αυτοβοήθειας) για βελτίωση της αυτογνωσίας και απομάκρυνση του άγχους τους. Εξηγήστε τη δύναμη του «Όχι» και πόσο σημαντική είναι η ιεράρχηση του χρόνου και των εργασιών τους. Τώρα μπορεί να έχετε μόλις δημιουργήσει ένα θετικό κυματισμό αφαιρώντας οποιαδήποτε «τυφλά σημεία» που τους αγχώνουν.

Ποια είναι η καλύτερη προσέγγιση συμβουλευτικής για άτομα που δεν είναι σίγουρα για το τι τομέα εξειδίκευσης να επιλέξουν μετά από τις προπτυχιακές σπουδές τους;

Εάν είναι αναποφάσιστοι, είναι μια καλή στιγμή για να εξερευνήσουν διάφορα πεδία ενδιαφέροντος και να επιλέξουν κάτι που ταιριάζει στις δεξιότητες, τις αξίες, τα πάθη και τα ταλέντα τους. Επομένως, γνωρίστε τους καλύτερα! Ποια πεδία αγαπούν και με τι είναι πιο πιθανό να ασχοληθούν; Αυτό θα τις βοηθήσει να τακτοποιήσουν καλύτερα τα πράγματα μέσα τους απομυθοποιώντας τα επόμενα βήματα μαζί σας σε γόνιμες συζητήσεις. 

Δημιουργήστε ένα «σχέδιο δράσης». Μπορούν να περιηγηθούν στα εργαστήρια και ομάδες, να συνομιλήσουν άτυπα με αποφοίτους και συνομηλίκους, ή με τις καθηγήτριες και τους Επιστημονικούς Υπευθύνους των πεδίων ενδιαφέροντος. Τι γίνεται με τις μελλοντικές δυνατότητες (με βάση τον μισθό ή πέραν αυτού); Συμβουλέψτε να παρακολουθήσουν ένα ειδικό σεμινάριο σε έναν ή δύο σχετικούς κλάδους που ενδιαφέρονται. Ίσως θα μπορούσαν να λάβουν μια υποτροφία ή θέση πρακτικής άσκησης μέσα ή έξω από το πανεπιστήμιο, ή ακόμη και να προσδιορίσουν μια «εφεδρική» ειδικότητα μέχρι να αποφασίσουν. Τίποτα δεν είναι οριστικό όμως! Βοηθήστε τους να οραματιστούν το μέλλον με έναν «έλεγχο πραγματικότητας», πόσο χαρούμενες θα είναι στον τομέα που θα επιλέξουν; Όλες και όλοι βρίσκουν τον δρόμο τους, είτε σε ζιγκ-ζαγκ είτε σε ευθεία πορεία! 

Πώς συμβουλεύεις να ελέγχουμε το βαθμό ταύτισης με το συμβουλευόμενο άτομο κατά τη διάρκεια του συμβουλευτικού κύκλου;

Η διαδικασία της  «προσωπικής ταύτισης» έχει προκύψει σε συμβουλευτικούς κύκλους μου αλλά και στο πανεπιστήμιο με τις υπό την καθοδήγησή μου φοιτήτριες και φοιτητές στις διπλωματικές τους εργασίες. Μερικές φορές φαίνεται ότι αυτή η δυάδα μέντορα-συμβουλευομένου ατόμου με κοινά υπόβαθρα, αξίες ή εμπειρίες μπορεί να έχει ένα θετικό μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα. Ωστόσο, δε θέλουμε να προβάλουμε την εικόνα του εαυτού μας σε μεγάλο βαθμό κατά τη διάρκεια αυτής της συμβουλευτικής σχέσης. Θέλουμε να αποφύγουμε την εξιδανίκευση μέντορα και την κυριαρχία μας πάνω στις σταδιοδρομίες των συμβουλευομένων μας. Σίγουρα μπορούμε να κοιτάξουμε πίσω στο παρελθόν, να ξανασκεφτούμε προσεγγίσεις και λάθη και να προσφέρουμε περισσότερη βοήθεια στα άτομα υπό την καθοδήγησή μας. Έτσι, μπορεί να προκύψει ακόμη και η «αντίστροφη καθοδήγηση»! Για τον έλεγχο του βαθμού μιας «υγειούς» ταυτοποίησης, η καθοδήγηση θα πρέπει να είναι “discipline-agnostic”, ενώ θα πρέπει να εφαρμόζει τις ίδιες αρχές κάθε φορά κατά τη διάρκεια κάθε κύκλου. Πρέπει να προστατεύσουμε τα όρια των συμβουλευτικών σχέσεων με στόχο να βοηθήσουμε τους συμβολευόμενους μας να πετάξουν μόνοι τους ψηλά, δίχως προκαταλήψεις και ανισότητες. 

Και μια τελευταία ερώτηση από εμένα... 

Νίκη, ποια είναι μια συμβουλή που θα έδινες σε όσες και όσους θέλουν να γίνουν μέντορες;

Για να γίνετε μέντορες, πρέπει να έχετε αυτογνωσία, να μοιραστείτε τα λάθη σας άφοβα, να ακούτε πολύ, να μιλάτε τη σωστή στιγμή και να αποτελείτε Θετικό Πρότυπο. Με άλλα λόγια, όπως λέει η αγαπημένη μου Brené Brown, «Τολμήστε πολύ»!

Και εδώ κάπου έρχεται το τέλος… ή και όχι.

Διαβάζοντας όλα αυτά και καθώς ο θεματικός μήνας  Mentoring πλησιάζει στο τέλος του, σκέφτομαι ποια είναι τα μηνύματα που πρέπει να κρατήσουμε. Ας ελπίσουμε ότι τώρα έχει γίνει πλέον αντιληπτό ότι το mentoring είναι τόσο απλό αλλά τόσο σημαντικό. Είναι για όλες και όλους μας, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, σταδιοδρομίας ή διαδρομής. Ελπίζουμε ότι αυτός ο μήνας είναι μόνο η αρχή, το έναυσμα που χρειαζόταν για να κάνεις ένα πολύ απλό πράγμα: Να επικοινωνήσεις μαζί μας.  Εξάλλου, είμαστε όλες και όλοι μαζί σε αυτό.