Δρ. Μαρία Παύλου: Από την έρευνα στη διαχείριση επιστημονικού έργου... μια δια βίου μάθησης πορεία!

Η πορεία της καριέρας σου είναι μοναδική και μπορεί να σε οδηγήσει σε απεριόριστες επιλογές.

Η Δρ. Μαρία Παύλου είναι Υπεύθυνη Επιστημονικού Έργου (Scientific Project Manager) στο Πανεπιστήμιο του Λουξεμβούργου. Η Μαρία έχει πολυετή εμπειρία στην έρευνα και πιο συγκεκριμένα στον κλάδο της νευροεπιστήμης και τη νόσο του Parkinson.  Ξεκίνησε τις σπουδές της στο τμήμα Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο πεδίο της Αναπτυξιακής Κυτταρικής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιου του Sussex στην Αγγλία. To 2011, ξεκίνησε τις διδακτορικές της σπουδές σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Muenster και το Πανεπιστήμιο του Λουξεμβούργου, όπου δούλεψε πάνω στη δημιουργία κυτταρικών μοντέλων για τη μελέτη του Parkinson. Μετά το διδακτορικό της συνέχισε την καριέρα της στην έρευνα ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Georg-August Πανεπιστήμιο του Goettingen και στο Πανεπιστήμιο του Λουξεμβούργου. Η Μαρία βρίσκεται μέχρι και σήμερα στο Πανεπιστήμιο του Λουξεμβούργου αλλά σε μια πιο σταθερή ακαδημαϊκή θέση σε σχέση με αυτή της μεταδιδακτορικής ερευνήτριας. Παρακάτω μιλάει στο Greek Women in Stem για την πορεία της ως επιστήμονας και για την πιο πρόσφατη θέση της ως Scientific Project Manager!

Μαρία, έχεις πολλά χρόνια εμπειρίας στην έρευνα. Τι σε ώθησε να ακολουθήσεις αυτήν την επαγγελματική πορεία μετά τις σπουδές σου στη Βιολογία;

Κατά τη διάρκεια της προπτυχιακής μου διπλωματικής είχα την ευκαιρία να έρθω σε επαφή με διάφορες τεχνικές/μεθόδους και ερευνητικά θέματα και να δουλέψω αρκετές ώρες στο εργαστήριο. Ήταν προφανές για μένα ότι ήθελα να συνεχίσω σε μεταπτυχιακές σπουδές και στη συνέχεια σε διδακτορικές σπουδές. Η ζωή στο εργαστήριο ήταν κάτι που με συνάρπαζε και ήλπιζα ότι θα μπορέσω να φτάσω στο σημείο όπου η έρευνά μου θα είχε αξία στην επιστημονική κοινότητα και ότι θα ήταν δυνατό να δημοσιευτεί.  

Στο διδακτορικό σου δούλεψες πάνω στη δημιουργία κυτταρικών μοντέλων για τη μελέτη της νόσου Parkinson. Γιατί επέλεξες αυτό το θέμα έρευνας; Αντιμετώπισες διάφορες προκλήσεις κατά την πορεία της έρευνάς σου;

Για τις διδακτορικές σπουδές μου κέρδισα υποτροφία από το Ινστιτούτο Max Planck στο Muenster. Στις συνεντεύξεις μου επισκέφθηκα τα 3 εργαστήρια που επέλεξα από το Ινστιτούτο. Η ομάδα που επέλεξα στο τέλος ήταν αυτό που με εντυπωσίασε όσον αφορά την έρευνα, τον υπεύθυνο του εργαστηρίου και τους μελλοντικούς/πιθανούς συνεργάτες μου. Η έρευνά μου ήταν εστιασμένη στη νευρογένεση και όταν το εργαστήριό μου μετακινήθηκε από το Muenster στο Λουξεμβούργο, μελέτησα επίσης γονίδια που σχετίζονται με τη νόσο του Πάρκινσον. Όσον αφορά τις προκλήσεις, πιστεύω αντιμετώπισα τις ίδιες προκλήσεις που κάθε διδακτορικός φοιτητής αντιμετωπίζει. Πιστεύω πως οι προκλήσεις συχνά συνοδεύονται με αισθήματα απογοήτευσης, αποτυχίας και ματαίωσης αλλά όλα αυτά είναι μέρος της συμφωνίας!

Μετά το διδακτορικό σου αποφάσισες να συνεχίσεις σε μεταδιδακτορική έρευνα. Ποιο ήταν το θέμα της έρευνάς σου;

Μετά το διδακτορικό συνέχισα την έρευνά μου στο University Medical Centre Göttingen. Εκεί μελέτησα το ρόλο της επιγενετικής στη παθογένεση του Πάρκινσον και πως πιθανές επιγενετικές απορρυθμίσεις που παρατηρήθηκαν λόγω μεταλλάξεων στο γονίδιο α-συνουκλεϊνης (SNCA) σχετίζονται με αλλαγές στη γονιδιακή έκφραση. Παράλληλα, μελετούσα τον ρόλο και τη σημαντικότητα ορισμένων περιβαλλοντικών παραγόντων στους επιγενετικούς μηχανισμούς που σχετίζονται με την εμφάνιση και ανάπτυξη του Πάρκινσον. Μετά από αυτή τη θέση, επέστρεψα στο Πανεπιστήμιο του Λουξεμβούργου όπου συνέχισα σε δεύτερη μεταδιδακτορική θέση. Σε αυτή τη δεύτερη θέση σκοπός μου ήταν να χαρακτηρίσω τις προσωρινές μεταγραφικές και επιγενετικές αλλαγές που συμβαίνουν στη διαδικασία της διαφοροποίησης των αστροκυττάρων κάτω από συνθήκες ομοιόστασης και φλεγμονής. Σε αυτή την έρευνα, αναπτύξαμε μια υπολογιστική μέθοδο για την ανακατασκευή ρυθμιστικών γονιδιακών δικτύων που σχετίζονται με ξεχωριστές φάσεις κατά τη διαφοροποίηση των αστροκυττάρων. Παράλληλα, ενσωματώσαμε στην μέθοδο αυτή μεταγραφικές και επιγενετικές αναλύσεις με σκοπό την αναγνώριση σηματοδοτικών μονοπατιών που ρυθμίζουν τα γονιδιακά αυτά δίκτυα. Ο τελικός στόχος ήταν να εξακριβώσουμε τα σηματοδοτικά μονοπάτια κλειδιά που ρυθμίζουν την διαδικασία διαφοροποίησης σε φυσιολογικές συνθήκες και τα μονοπάτια που απορρυθμίζονται σε συνθήκες φλεγμονής.

Τώρα δουλεύεις στο Πανεπιστήμιο του Λουξεμβούργο ως Scientific Project Manager. Τι ακριβώς κάνεις σε αυτή τη θέση;

Σε αυτόν τον ρόλο, είμαι υπεύθυνη για την οργάνωση, εγκαθίδρυση και ομαλή λειτουργία του νέου προπτυχιακού προγράμματος του τμήματος Ιατρικής που ξεκίνησε για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 2020. Ο πρώτος χρόνος της Ιατρικής πραγματοποιείται εδώ και πολλά χρόνια στο Πανεπιστήμιο του Λουξεμβούργου. Οι φοιτητές μας μετά τον πρώτο χρόνο έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε αντίστοιχα τμήματα στο Βέλγιο, τη Γαλλία ή τη Γερμανία. Επιπλέον, συμμετέχω στην προετοιμασία των απαραίτητων εγγράφων για τα κυβερνητικά σώματα του Πανεπιστημίου. Παράλληλα, προσεγγίζω τους συναδέλφους που μου υποδεικνύει ο υπεύθυνός μου με σκοπό να μάθω αν ενδιαφέρονται να διδάξουν στο νέο αυτό προπτυχιακό τμήμα. Παίρνω επίσης μέρος στη διαμόρφωση του κάθε εξαμήνου αλλά και σε συζητήσεις και προετοιμασία των εγγράφων σχετικά με το διαθέσιμο χρηματικό ποσό του προγράμματος. Επιπλέον, είμαι σε επαφή με τα τέσσερα νοσοκομεία της χώρας σχετικά με την εκπαίδευση των φοιτητών Ιατρικής και με την Ομοσπονδία νοσοκομείων του Λουξεμβούργου με σκοπό τη συζήτηση προγραμμάτων/έργων που αφορούν τους φοιτητές και τα νοσοκομεία. Τέλος, παίρνω μέρος σε συγκεκριμένες αλληλεπιδράσεις με το Υπουργεία Υγείας και το Υπουργείο Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας.

Πώς και γιατί αποφάσισες να αλλάξεις από μια ενεργή θέση στην έρευνα σε Scientific Project Manager;

Μου αρέσει πολύ η έρευνα και μου λείπουν αρκετά στοιχεία της ζωής στο εργαστήριο. Παρόλα αυτά, ήθελα να κάνω μια αλλαγή. Ήθελα να μάθω νέα πράγματα και να έρθω σε επαφή με νέες προκλήσεις. Αυτή η απόφαση, σε συνδυασμό με την απόκτηση οικογένειας κατά τη διάρκεια της καριέρας μου, με οδήγησαν να προσανατολιστώ σε διαφορετικές ευκαιρίες.

Πώς εφαρμόζεις την ερευνητική σου εμπειρία στην τωρινή σου θέση;

Όταν κάνεις έρευνα, χρειάζεται να σχεδιάζεις τα πειράματα και να λαμβάνεις υπόψιν παράγοντες όπως ο χρόνος, ο εξοπλισμός και τα αναλώσιμα. Αυτή η διαδικασία σου μαθαίνει πώς να είσαι καλά οργανωμένη και πειθαρχημένη, να τηρείς τις προθεσμίες, να προετοιμάζεσαι εκ των προτέρων, να δίνεις μεγάλη προσοχή στις λεπτομέρειες και τη δυνατότητα να βάζεις προτεραιότητες για να εκτελείς συγκεκριμένα καθήκοντα. Όταν τα πειράματα δεν πετυχαίνουν ή όταν τα αποτελέσματα δεν είναι τα αναμενόμενα, μαθαίνεις πώς να δουλεύεις σταθερά κάτω από αγχωτικές συνθήκες και πώς να συνεχίζεις να προσπαθείς όταν αποτυγχάνεις. Η συγγραφή αιτήσεων για χρηματοδοτήσεις ή επιστημονικών άρθρων και οι παρουσιάσεις των αποτελεσμάτων σου σε συνέδρια, σού παρέχει την ικανότητα κριτικής σκέψης και τη δυνατότητα να ψάχνεις και να αξιολογείς τις πληροφορίες που δέχεσαι, να αναλύεις και να ερμηνεύεις τα αποτελέσματά σου.

Επιπρόσθετα, το να είσαι ερευνήτρια απαιτεί να συντονίζεις ομάδες και διάφορους προμηθευτές, να συνεργάζεσαι σε διάφορα ερευνητικά θέματα, να επικοινωνείς καθαρά σε γραπτό και προφορικό λόγο σε διάφορα ιεραρχικά επίπεδα και να έχεις εξαιρετικές διαπροσωπικές ικανότητες.  Όλες οι επιστημονικές προκλήσεις που αντιμετώπισα μού έμαθαν πώς να είναι πιο διπλωματική, αποτελεσματική και προσαρμοστική. Η ερευνητική μου εμπειρία μού έμαθε επίσης να ενεργώ άμεσα και να είμαι μεθοδική, αλλά και πώς να προσαρμόζομαι μέσα σε ένα δυναμικό περιβάλλον και να δουλεύω ανεξάρτητα. 

Ποιο είναι, πιστεύεις, το μεγαλύτερο προσόν σου που σε βοήθησε να κατακτήσεις αυτή τη θέση εργασίας;

Θα έλεγα ότι είναι ο συνδυασμός ή και μια σειρά από καλότυχα γεγονότα. Πρώτα απ’ όλα οι ακαδημαϊκές πιστοποιήσεις μου, εννοώ  το διδακτορικό μου. Δεύτερον, το γεγονός ότι ήμουν ήδη μέλος της Λουξεμβουργιανής επιστημονικής κοινότητας και επομένως γνωρίζω καλά την ερευνητική και ακαδημαϊκή πλευρά και πιο συγκεκριμένα το εθνικό σύστημα υγείας και βιοιατρικής. Τέλος, το γεγονός ότι δούλεψα στο εξωτερικό για αρκετά χρόνια με βοήθησε να μάθω διάφορες ξένες γλώσσες (γνωρίζω άπταιστα αγγλικά και γαλλικά και μπορώ να κάνω σύντομες συζητήσεις στα γερμανικά και λουξεμβουργιανά) αλλά και να αποκτήσω ανοιχτή και πολυπολιτισμική νοοτροπία. 

Ήξερες πάντα ότι ήθελες να ακολουθήσεις αυτό το μονοπάτι καριέρας; Αν όχι, κοιτώντας τώρα πίσω, θα άλλαζες τις επιλογές που έκανες με στόχο να κατακτήσεις την θέση που έχεις τώρα; 

Σχετικά με την τωρινή μου θέση θα έλεγα όχι. Όπως προανέφερα, από την αρχή των σπουδών μου ήξερα ότι ήθελα να κάνω έρευνα και να αποκτήσω διδακτορικό δίπλωμα. Παρόλα αυτά, κατά τη διάρκεια του διδακτορικού μου κατάλαβα ότι άτομα με το ίδιο υπόβαθρο μπορούν να δουλέψουν ως υπεύθυνες/οι επιστημονικού έργου, παράγοντας διευκόλυνσης έρευνας ή σε θέσεις σχετικές με την επικοινωνία της επιστήμης. Δε θα ήθελα να αλλάξω τίποτα στην πορεία της καριέρας μου. Κάθε βήμα που έκανα ήταν ένα πολύτιμο μάθημα για μένα και ολόκληρη η πορεία με άλλαξε θετικά και με έκανε το άτομο που είμαι σήμερα, προσπαθώντας ακόμη να εξελιχθώ και νιώθοντας ευγνωμοσύνη για όλες τις προκλήσεις που αντιμετώπισα ή που θα αντιμετωπίσω στην πορεία.

Κατά την πορεία της καριέρας σου, είχες ανθρώπους που σε βοήθησαν να φτάσεις εδώ που είσαι τώρα;

Κατά τη διάρκεια της καριέρας μου είχα την ευκαιρία να γνωρίσω άτομα που με ενέπνευσαν. Θα είμαι για πάντα ευγνώμων για το καθηγητή Στραβοπόδη από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο οποίος ήταν ένας εξαιρετικός μέντορας και μετέπειτα ένας πολύς καλός φίλος. Ο επιβλέπων του διδακτορικού μου, ο καθηγητής Schwamborn, ο οποίος με καθοδηγούσε στα 4 χρόνια του διδακτορικού και μού έδωσε τη δυνατότητα να ανακαλύψω διάφορα στοιχεία του εαυτού μου εκείνη την περίοδο. Φυσικά, τίποτα δε θα ήταν δυνατόν χωρίς την υποστήριξη της οικογένειάς μου, των φίλων μου και των συνεργατών μου. Σχετικά με τη τρέχουσα θέση εργασίας μου, χρωστάω την ευγνωμοσύνη μου στον καθηγητή Massard που μού έδειξε απόλυτη εμπιστοσύνη και που μού έδωσε την ευκαιρία να εξελιχθώ. 

Τι θα συμβούλευες κάποια/ον που θα ήθελε να ακολουθήσει το ίδιο μονοπάτι καριέρας;

Η θέση διαχείρισης επιστημονικού έργου έχει άπειρες εφαρμογές και η αλήθεια είναι ότι αυτές οι θέσεις εργασίας δεν είναι απεριόριστες και ίσως όχι τόσο προφανείς σε κάποιες χώρες. Θα την/τον συμβούλευα να έχει υπομονή και να μη μένει άπραγη/ος. Θεωρώ τη δια βίου μάθηση εξαιρετικά σημαντική. Νιώθω τυχερή διότι μέσα στο Πανεπιστήμιο έχω την ευκαιρία να συμμετέχω σε διάφορες εκπαιδεύσεις, μαθήματα εξ αποστάσεως κλπ. Αυτό με βοηθάει να μένω σε εγρήγορση, να δέχομαι νέες προκλήσεις και να μαθαίνω κάτι καινούργιο. Τέλος, με βοηθάει να βάζω στόχους και να είμαι συγκεντρωμένη και αποφασιστική.