Υακίνθη Μπατσή: Επιστήμονας ή Καλλιτέχνης;

Η Υακίνθη Μπατσή είναι Χημικός, κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στην Ιατρική Χημεία από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και διδακτορική ερευνήτρια. Το διδακτορικό της αφορά τον τομέα της φαρμακευτικής χημείας και εκπονείται στο Ινστιτούτο Χημικής Βιολογίας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Παράλληλα, εργάζεται στην εταιρεία JAM pedals, όπου ζωγραφίζει πετάλια για μουσικά όργανα όπως η κιθάρα και το μπάσο. Τα τελευταία χρόνια, σε συνεργασία με επιστήμονες έχουν δημιουργήσει την ομάδα BeConscious με στόχο την επικοινωνία της επιστήμης αλλά και την καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης στο ευρύ κοινό. Η ίδια επιμελείται τη σύνταξη των άρθρων και απαντά σε ερωτήσεις κοινού στη στήλη «μας ρωτήσατε». 

Τι περιλαμβάνει ο τομέας του διδακτορικού σου και με τι σχετίζεται η έρευνά σου; 

Η έρευνά μου εστιάζει στην ανάπτυξη θεραπείας ενάντια στον καρκίνο του παχέος εντέρου. Aσχολούμαι με τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη βιοδραστικών ενώσεων που στοχεύουν μια κινάση που έχει υποστεί μετάλλαξη (BRAFV600E) μπλοκάροντας τη δράση της. Η συγκεκριμένη μετάλλαξη απορυθμίζει βασικές κυτταρικές λειτουργίες, όπως ο πολλαπλασιασμός και η επιβίωση των κυττάρων και είναι παρούσα στο 8% των περιπτώσεων καρκίνου παγκοσμίως.

Ένιωσες ποτέ ότι πρέπει να ταχθείς με την επιστήμη ή με τις τέχνες; Να επιλέξεις ανάμεσα σε έναν δημιουργικό ή πιο λογικό τρόπο σκέψης;

Για μεγάλο διάστημα «πίεζα» τον εαυτό μου να αφοσιωθεί στην επιστήμη, γιατί θεωρούσα ότι εστιάζοντας σε έναν τομέα θα είχα μεγαλύτερη εξέλιξη! Σε έναν βαθμό ακόμα το πιστεύω, απλά πλέον έχω συνειδητοποιήσει ότι η δημιουργική μου πλευρά βοηθάει την επιστήμη μου και αντίστοιχα ο πιο λογικός τρόπος σκέψης την καλλιτεχνική μου πλευρά. 

Η ενασχόληση με τις τέχνες, είναι διέξοδος. Με βοηθά να βρίσκω τις ισορροπίες μέσα μου, ενώ λειτουργεί ως αποσυμφόρηση για να μπορώ να ανταπεξέλθω στο απαιτητικό περιβάλλον της έρευνας. 

Πολύ όμορφο αυτό, η αλήθεια είναι πως με το να κατηγοριοποιούμε τα μυαλά μας σε δημιουργικά ή λογικά.. υπερ-απλοποιούμε την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης σκέψης. Μη σου πω και ότι (δυνητικά;) περιορίζουμε την αντίληψη των ανθρώπων ως προς το τι είναι ικανοί!

Ναι, ακριβώς! Δε θεωρώ ότι πρέπει να περιοριζόμαστε σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο ή σε έναν τομέα απλά επειδή «διδαχθήκαμε» ότι ο τίτλος σπουδών μάς καθορίζει ως προσωπικότητες. Ούτε να λειτουργούμε με ένα συγκεκριμένο τρόπο σε ένα εργασιακό περιβάλλον επειδή αυτό κάνει η πλειοψηφία και θεωρείται ευρέως «αποδεκτό». Αντίθετα πιστεύω πως, όσο πιο ελεύθερη σκέψη έχουμε τόσο επιτρέπουμε στον εαυτό μας να εκμεταλλευτεί τις διαφορετικές πτυχές του χαρακτήρα μας. Σε συνδυασμό με τις γνώσεις και την εμπειρία που έχουμε λάβει από τα διαφορετικά ερεθίσματα που έχουμε επιλέξει να βιώσουμε, τόσο πιο κοντά είμαστε στο να ξεχωρίσουμε και να ασχοληθούμε με κάτι που μας εκφράζει και είμαστε πραγματικά καλοί σε αυτό αφού προκύπτει πηγαία.

Τι βαθμό συσχέτισης αποδίδεις μεταξύ τέχνης και επιστήμης;

Και οι δύο τομείς απαιτούν δημιουργικότητα και πρωτοτυπία. Επίσης και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει ένα «μυστήριο», μια αναζήτηση για κάτι καινούριο. Η βασική διαφορά μεταξύ τους, αφορά στην ελευθερία της υλοποίησης του εκάστοτε έργου. Στην επιστήμη, η σύλληψη της ιδέας βασίζεται σε πηγές και γεγονότα και η υλοποίηση της πλαισιώνεται από ορισμένους κανόνες, ενώ στην τέχνη -όπως τουλάχιστον την προσεγγίζω εγώ- όλα είναι αφαιρετικά και υπάρχει ελευθερία σε όλη τη διαδικασία. 

Μπορώ να πω ότι μέσω της τέχνης, που όλα είναι πιθανά, μου δίνεται η δυνατότητα να σπάω τους κανόνες που δε μου επιτρέπει η επιστήμη! 

Πώς παρεισφρέει στην καλλιτεχνική δημιουργία η επιστήμη; 

Η επιστήμη συνοδεύεται από την ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως η παρατηρητικότητα, η αντίληψη και η μεθοδικότητα.  Προσωπικά με έχει βοηθήσει να οργανώνω τις κατά τα άλλα χαοτικές μου σκέψεις στο χαρτί και να οραματίζομαι έτσι πιο ξεκάθαρα την εικόνα που θέλω να αποτυπώσω. Επίσης, στα σχέδια μου πάντα ενσωματώνω γεωμετρικά στοιχεία και η συμμετρία αποτελεί προϋπόθεση για ένα άρτιο αποτέλεσμα. Πέρα από τα μαθηματικά, οι γνώσεις στη χημεία, μου είναι χρήσιμες στην επιλογή και τη διαχείριση υλικών.
 

Με ποιον τρόπο φαντάζεσαι να συνδυάζεις την επιστήμη σου με την τέχνη; 

Θεωρώ τον εαυτό μου αρκετά τυχερό, διότι ο συνδυασμός πεδίων θεωρητικά «άσχετων» μεταξύ τους έχει αρχίσει να γίνεται τάση. Ευελπιστώ πως σύντομα θα έχω ευκαιρίες να συνδυάσω την επιστήμη με την τέχνη και ίσως στα πλαίσια επικοινωνίας της επιστήμης. Έχω πολλά πιθανά σενάρια στο μυαλό μου, ένα από αυτά θα ήταν μια συνεργασία με κάποιο κέντρο πολιτισμού ή ένα μουσείο. 

Και μια τελευταία σκέψη. Η επιστήμη βασίζεται σε δόγματα και αξιώματα για να φτάσουμε από το σημείο Α της παρατήρησης, στο σημείο Β του συμπεράσματος. Η τέχνη πάλι σε αφήνει ελεύθερο. Ένα επιστημονικό έργο περιλαμβάνει επιστημονική αυτοσυνέπεια και αυτοτέλεια.  Όλα δένουν υπό το πρίσμα μιας γενικής επιστημονικής θεωρίας κάποιου μοντέλου. Ωστόσο, η ίδια αυτοσυνέπεια και αυτοτέλεια ενός καλλιτεχνικού έργου δε μπορεί να στεγαστεί υπό κάποιο πρίσμα αξιών παρά μόνο μιας αισθητικής αντίληψης, συνήθως προσωπικής.

Ως επιστήμονας και καλλιτέχνης, αναγνωρίζεις κοινές δομές στο σύνολο των αξιών αυτών και του αισθητικού αυτού μοντέλου; 

Στην επιστήμη υπάρχει σίγουρα μια αρχικά πιο δομημένη πορεία, η οποία υπόκειται σε περιορισμούς μέχρι να φτάσουμε σε ένα ορθό συμπέρασμα. Ωστόσο, η πορεία αυτή ανατρέπεται συνεχώς, η/ο επιστήμονας αναγκάζεται συχνά να αυτοσχεδιάσει, να σκεφτεί έξω από το κουτί και να δοκιμάσει παράλληλα ακόμη και αντιφατικές προσεγγίσεις για να πλαισιώσει ένα ολοκληρωμένο και τεκμηριωμένο εύρημα. Το ίδιο ερώτημα μπορεί να προσεγγίσουν με πολύ διαφορετικό τρόπο δύο ξεχωριστές επιστημονικές ομάδες. Καλούνται να εφαρμόσουν συγκεκριμένες τεχνικές και κανόνες αλλά κάθε προσέγγιση έχει διαφορετικό χαρακτήρα-αισθητική.  

Αντίστοιχα, για τη δημιουργία ενός καλλιτεχνικού έργου υπάρχουν επίσης κανόνες και συγκεκριμένες τεχνικές που καλούνται να χρησιμοποιήσουν οι καλλιτέχνες για να φτάσουν σε ένα τελικό αποτέλεσμα. Αυτό που αλλάζει είναι το αν θα επιτρέψουν στον εαυτό τους να εκφραστούν εντελώς ελεύθερα. Μπορεί να ξεκινήσουν με μια ιδέα αγνοώντας πώς θα είναι το τελικό έργο, επομένως αυτό να χτίζεται στην πορεία. Αντίθετα, μπορούν να περιοριστούν αυστηρά στην αρχική ιδέα και να καταλήξουν σε ένα προκαθορισμένο αποτέλεσμα.

Υπάρχουν επομένως κοινές δομές, αυτό που φέρνει πιο κοντά ή απομακρύνει τα δύο πεδία είναι κυρίως το κίνητρο και το πλαίσιο στο οποίο γίνεται η υλοποίηση.
 

Βρες την Υακίνθη στο LinkedIn ή το Jam Pedals.